vor dem gesetz

İlk kez 1915'te haftalık dergi selbstwehr'de yayımlandıkdan sonra kafka tarafından 1918 tarihli ein landarzt öykü seçmesine alınmıştır. kutsal kitaplardan alışık olduğumuz parabel yani mesel formundadır, içerik açısından ise paradoksal yapısı sebebiyle koanları andırır.

Pianomania

“ton nefes almıyor.” diye yakınıyor, dünyaca ünlü piyananist pierre-laurent aimard; tona nefes aldıracak kişi ise yanında onu dikkatle dinlemekte. steinway & sons’ın baş piyano teknikeri stefan knüpfer’in pierre-laurent aimard’la, bach’ın füg sanatı (die kunst der füge) adlı eserinin kayıtları için yaptıkları, bir yıla yayılan işbirliğini merkeze alan film; knüpfer’in lang lang, buchbinder*, brendel* başta olmak üzere üst düzey virtüözler ve klasik müziğe mizahi bir açıdan yaklaşan richard hyung-ki joo, aleksey igudesman ikilisiyle yaptığı çalışmalarla zenginleşirken bir piyano akortçusunun, zanaatla sanat arasında gidip gelen mesleğini en üst düzeyde icrasına tanıklık ediyoruz.

knüpfer’in görevinin akordu kaçmış bir piyanoyu çalınabilir hâle getirmek üzere telleri gevşetip germekten ibaret olduğu sanılmasın. işe, kendilerine özgü kişilikleri ve seri numaralarından oluşan adları olduğunu öğrendiğimiz piyanolardan, çalınacak parçalara ve piyanistin vizyonuna uygun olanları önermekle başlayan knüpfer, piyanistlerin; bir notanın tınısının sona doğru açılması veya kapanması ya da ikisini de aynı anda yapması, her notanın aynı renk olması ya da bir gökkuşağını andırması gibi bize göre uçuk, onların dile getirişlerine bakılırsa gayet anlaşılır ve doğal taleplerini; konser salonunun kimi fiziksel özelliklerinin ve salonun bulunduğu şehrin ikliminin de dâhil olduğu pek çok etkenin yoluna çıkardığı engelleri, yaratıcı modifikasyonlarla aşarak, en ince ayarlamalarla karşılamak zorunda. özellikle, tam her şey yoluna girdi dendiği anda bir soruyla çıkagelen aimard’ın, titizliğin sınırlarının zorlandığı, bir notanın hoşa gitmeyen tonu yüzünden her şeyin baştan alındığı kayıt seanslarında, piyano akortçusunun yaratım sürecinin ne denli aktif bir katılımcısı olduğu iyice açığa çıkıyor. neyse ki sonunda aranan, o hem ifade dolu, hem ketum ton bulunuyor da aimard’ın bir sonraki huysuzlanmasına kadar kayıtlara devam edilebiliyor.

kuyruklu konser piyanoları ve ele geçmeyen, geçtiği anda kaybedilen kusursuz tonla ilgili bir film bu. filmin daha önce başka belgesellerde de birlikte çalışmış yönetmenleri robert cibis ve lilian franck yalnızca meraklısını ilgilendireceği düşünülen bir konuyu mizahi ve canlı bir kavrayışla anlatmayı başarıyorlar. öyle ki, sürekli üstesinden gelinmesi imkânsız görünen yeni bir görevi tamamlamak üzere koşuşturan knüpfer’in peşi sıra seğirten seyirci, müziğe yönelik tutkulu bir sevgi ve mükemmeliyetçiliğin -akortçunun, “neden piyano çalmayı bırakıp alanında uzmanlaştığı” sorusunu yanıtlarken ima ettiği gibi- belki de delilikle buluştuğu o hassas noktaya çekildiğini duyumsuyor.

sezar

bir lakap değil, roma imparatorlarının kullandığı unvandır. en son fatih sultan mehmet tarafından kayser-i rum (yani ceasar of rome) şeklinde kullanılmıştır.

kökeni julius caesar'a dayanmakla birlikte sezaryenden gelmez. julius caesar'ın sezaryenle doğduğu iddialarının gerçeği yansıtmamaktadır, çünkü o dönemde sezaryen yapılan kadınlar ölüyorlardı, julius caesar'ın annesi aurelia cotta'nın ise oğlunun yetişkinliğine kadar yaşadığı bilinmektedir. aksine sezaryen sözcüğü sezardan gelmektedir. sezaryen yöntemi hukuki olarak ilk kez krallık yasası anlamına gelen lex regia'da düzenlenmişti. zamanla sezar adı imparatorluk unvanı olarak kullanılmaya başlanınca, yasanın adı imparatorluk yasası anlamına gelen lex caesarea olarak değişti ve büyük ihtimalle romalılar'dan yıllar sonra söz konusu tıbbi prosedür hukuki dayanağını ilk kez bulduğu yasanın adıyla anılmaya başlandı.

This Place Hotel

the jacksons’ın triumph albümünden çıkardığı, can you feel it’ten sonraki ikinci hiti. asıl adı heartbreak hotel’ken elvis’inki ile karıştırılmaması için değiştirilmiştir. söz, müzik ve düzenleme bizzat michael jackson’a aittir ve güvensiz bir atmosferin hâkim olduğu sözleriyle billie jean’i önceler. şarkının bütününe baktığımızda ise yalnızca billie jean’i değil bütün o akıl almaz kariyeri müjdelediğini görürüz. bu gizli michael jackson hazinesi the jacksons'ın popüler bir konser şarkısı olduğu gibi mj’in ilk solo turnesi bad world tour’da da kendine yer bulmuştur.

the jacksons zamanından bir canlı performans:

http://www.youtube.com/watch?v=0klllseazgg

Sanat

kafkaesk tanımı şu şekilde yapılmış:

varmak istediğim son amaç bakımından kendimi yokladım mı, doğrusu iyi bir insan olmak ve en yüce mahkemenin buyruklarını yerine getirmek için çaba harcamadığımı, buna düpedüz karşıt bir davranışla tüm insan ve hayvan toplumunu kuş bakışı görebilmek, temel zevklerini, isteklerini ve ahlaksal ideallerini tanıyıp bunları basit kurallara indirgemek ve ilgili kurallar doğrultusunda elden geldiğince kısa sürede kendimi geliştirip düpedüz herkesin beğenisini kazanmak gibi bir eğilimle donatıldığımı görüyorum; öyle ki (tutarsızlık burada başlıyor) genellikle şahsıma karşı beslenen sevgiyi elden çıkarmadan, sonunda cehennem ateşinde kızartılmayacak tek günahkar kimliğiyle içimdeki bayağılıkları herkes önünde sergileyebileyim. yani özetlersen benim için önemli olan insanların mahkemesidir; üstelik bu mahkemeyi de yanıltmak istiyorum, ancak yalana dolana başvurmadan. franz kafka briefe an felice

wenn ich mich auf mein endziel hin prüfe, so ergibt sich, dass ich nicht eigentlich danach strebe, ein guter mensch zu werden und einem höchsten gericht zu entsprechen, sondern, sehr gegensätzlich, die ganze menschen- und tiergemeinschaft zu überblicken, ihre grundlegenden vorlieben, wünsche, sittlichen ıdeale zu erkennen, sie auf einfache vorschriften zurückzuführen, und mich in dieser richtung möglichst bald dahin zu entwickeln, dass ich durchaus allen wohlgefällig würde, und zwar (hier kommt der sprung) so wohlgefällig, dass ich, ohne die allgemeine liebe zu verlieren, schließlich, als der einzige sünder, der nicht gebraten wird, die mir innewohnenden gemeinheiten offen, vor aller augen, ausführen dürfte. zusammengefaßt kommt es mir also nur auf das menschengericht an und dieses will ich überdies betrügen, allerdings ohne betrug.

le coeur supplicie

arthur rimbaud'dan sevgilerle.

mon triste cœur bave à la poupe…

mon cœur est plein de caporal !

ils y lancent des jets de soupe,

mon triste cœur bave à la poupe…

sous les quolibets de la troupe

qui lance un rire général,

mon triste cœur bave à la poupe,

mon cœur est plein de caporal !

ithyphalliques et pioupiesques,

leurs insultes l’ont dépravé ;

à la vesprée, ils font des fresques

ithyphalliques et pioupiesques,

ô flots abracadabrantesques,

prenez mon cœur, qu’il soit sauvé !

ithyphalliques et pioupiesques

leurs insultes l’ont dépravé !

quand ils auront tari leurs chiques,

comment agir, ô cœur volé ?

ce seront des refrains bachiques

quand ils auront tari leurs chiques

j’aurai des sursauts stomachiques :

si mon cœur triste est ravalé !

quand ils auront tari leurs chiques

comment agir, ô cœur volé ?

işkence edilen yürek

kederli yüreğim salya sümük güvertede,

yüreğim asker sigarası izmariti dolu:

çorba artıklarını fırlatırlar oraya bile,

kederli yüreğim salya sümük güvertede:

bir küfür tufanı eratın ağzında bilmece

gülerler durmadan kahkahaları sulu mu sulu,

kederli yüreğim salya sümük güvertede,

yüreğim asker sigarası izmariti dolu!

maslahatlar alesta kalıp çekmeye hazır

baştan çıkarır yüreğimi küfür hazretleri.

dümende dalga geçerler tepeden tırnağa hınzır,

maslahatlar alesta kalıp çekmeye hazır,

ey büyüleyici dalgalar o sayenizde paklanır,

alın yüreğimi yıkayın, bilsin temizliği!

maslahatlar alesta kalıp çekmeye hazır,

baştan çıkarır yüreğimi küfür hazretleri!

küfürleri bitip tütünleri de tükenince

ne yapacağım ben, ah çalınmış yüreğim?

hıçkırık olacaklar hepsi meyhane türkülerinde

küfürleri bitip tütünleri de tükenince,

bir meydan savaşı başlayacak zavallı midemde

yüreğim örselenmiş dalım kırılmışsa benim,

küfürleri bitip tütünleri de tükenince

ne yapacağım ben, ah çalınmış yüreğim?

(çeviri: özdemir ince)

the tortured heart

my sad heart drools at the poop,

my heart full of tobacco juice:

they squirt on it their jets of soup,

my sad heart drools at the poop:

beneath the jeers of the troop

who burst forth with a general laugh

my sad heart drools at the poop,

my heart full of tobacco juice.

standing phallic and soldierlike

their insults have depraved it

at vespers they make frescoes

standing phallic and soldierlike

o waves, abracadabrantesque

take my heart, let it be saved

standing phallic and soldierlike

their insults have depraved it

when they've exhausted their quids,

how shall we act, o stolen heart?

there will be drinking songs

when they've exhausted their quids

my stomach will heave

if my sad heart is gobbled down

when they've exhausted their quids

how shall we act, o stolen heart?

(translation: holly tannen)

rimbaud bu şiire ilk defa "voyant" kuramını açıkladığı lettre du voyant olarak adlandırılan iki mektuptan öğretmeni georges izambard'a yazdığı 13 mayıs 1871 tarihli olanında yer vermiştir.(diğeri izambard'ın arkadaşı şair paul demeny'ye 15 mayıs 1871'de yazılmıştır.) demeny'ye gönderilen 10 haziran 1871 tarihli mektupta ise le coeur du pitre (palyaçonun yüreği) adıyla yer alan şiirin ayrıca le coueur vole (çalınmış yürek) adlı ve bazı sözcükleri değiştirilmiş bir versiyonu daha vardır.

şiirde paris komünü anlatılmaktadır. rimbaud'nun komüne katılıp katılmadığı kesinlik taşımamakla birlikte bazı yorumculara göre bir itiraf niteliği taşıyan şiir rimbaud'nun komünde yaşadıklarına tanıklık etmektedir.

Sakal Makal

sakal makal yahut

Bedri Rahmi Eyüboğlu

aferin oğlum ahmet

bu yolda devam et

herifçioğlu sen mişel'de koyuvermiş sakalı

neylesin bizim köyü, nitsin mahmut makal'ı

esmeri, sarışını, kumralı, kuzgunî karası

cebinde dört dilberin telefon numarası

bir elinde telefon, bir elinde kesesi

uyyy!.. yesun onu nenesi

yesun oni nenesi

Mahmut Makal

Fransa’ya yeni gitmiş olan Bedri Rahmi bir grup Türk aydınıyla buluşur. kendisine Türk edebiyatındaki gelişmelerin sorulması üzerine o sıralar bizim köy romanıyla büyük sükse yapmış olan Mahmut Makal'dan bahseder ve bir bakanın "ben, köyü Mahmut Makal'dan öğrendim" sözlerini alıntılar. O sıralar Avrupa’daki Türk aydınları arasında adet olduğu üzere sakal bırakmış olan bir diğeri Bedri Rahmi’nin bu coşkulu yaklaşımını eleştirir ve kalkar gider cafenin köşesindeki telefonla konuşmaya başlar. Şiir bu olay üzerine yazılmıştır. Söz konusu herifçioğlu ise Kıbrıs harekatı sırasında Dışişleri Bakanı olan Turan Güneş’ten başkası değildir.

Turan Güneş

Abbas Yolcu

Attila İlhan'ın, zamanında Varlık'ta yayınlanmış gezi yazılarını topladığı kitabı. ilk yarısı Türkiye ikinci yarısı yurt dışı gezilerinden oluşur. şairin ilk işlerinden olduğundan dili henüz hamdır, bir üslup arayışı sezilir, ama o biliğimiz attila ilhan şiiri kulaklara ıslak bir ıslık gibi saplanır, şahane serseri yollara düşer, ömer haybo bursa otellerinde siftinirken bir büyük şair, paris'in göklerindeki yağmur hazırlığı gibi bulut bulut hazırlanmaktadır.